آیا اتحادیه اروپا قادر به بقا و ادامه فعالیت خواهد بود؟

  

                                                                   

با رای مردم بریتانیا به خروج از اتحادیه اورپا باردیگر افکار عمومی متوچه این اتحادیه و جایگاه و موقعیت آن گردیده و این سوال پیش آمده که آیا این اتحادیه قادر به بقا و ادامه فعالیت بوده و می تواند از بحران های سیاسی و اقتصادی که گریبان ان را گرفته رهایی یابد؟

اتحادیه اروپایی در مقطع کنونی با دو مساله مواجه است که این مسایل و موارد ضد ونقیض یکدیگر بوده و با هم درتضاد هستند.زیرا در حالی که تعدادی از کشورها درصف پیوستن به این اتحادیه قرار داشته و در تلاش هستند شرایط ورود  به ان را دریافت کنند کشورهایی هم هستند که بر خروج از اتحادیه اروپا و ترک ان تاکید ورزیده و ادامه حضور د راین تشکل را به نفع خود نمی دانند. در این رابطه می توان به بخشی از مردم کشورهایی مثل یونان و حتی پرتقال و اسپانیا اشاره کرد که با بحران اقتصادی دست به گریبان هستند و بر این باور هستند که این بحران ها ناشی از تبعیت از سیاست های اقتصادی اتحادیه اروپایی است. 

به گزارش خبرنگار آستان، اگرچه موج خروج از اتحادیه اروپایی عمدتا از سوی احزاب مخالفی که برخی از آنها در سال های اخیر شکل گرفته اند راه افتاده و مسایل اقتصادی و مهاجرت های بی رویه از عوامل آن بشمار می روند اما آنهایی که خواستار عضویت در آن هستند کشورها و دولت ها بوده و منافع خود را در همراهی با این اتحادیه می دانند. لذا با توجه به مخالفت ها و حمایت ها به نظر می رسد در اینده بازهم شاهد رشد و توسعه و گسترش این اتحادیه باشیم.

فروپاشی شوروی و رژیم های کمونیستی وابسته به کرملین و در نهایت پایان جنگ سرد دو ابرقدرت ،تغییراتی را در شرق و غرب اروپا به وجود اورد.

در شرق اروپا نهادها و سازمان های سیاسی _ اقتصادی و نظامی از بین رفته و کشورهایی که از زیر سلطه کمونیست ها رهایی یافته بودند درصدد بر امدند با گرایش به غرب برای خود حاشیه امنی به وجود بیاورند  که در صورتی که خرس روسی بار دیگر از خواب بیدار شد گرفتار همسایه خود نشوند. به همین دلیل در کنار ازبین رفتن و انحلال نهاد ها و سازمان های سیاسی و اقتصادی و نظامی شرق اروپا در غرب  اروپا شاهد گسترش و توسعه ا نها  بودیم.

در دوران جنگ سرد ، در شرق اروپا که تحت سلطه کمونیسم روسی قرار داشت سازمان اقتصادی کومکون و پیمان نظامی ورشو در مقابل اتحادیه اروپا(بازار مشترک اروپا) و پیمان ناتو صف ارایی کرده بودند . هدف از ایجاد و شکل گیری این سازمان ها و نهاد ها در حقیقت تقویت سیاست هم گرایی در میان کشورها ی هم پیمان و جلوگیری از نفوذ طرف مقابل بود به همین دلیل  این سازمان ها و نهاد ها هم چون کمربندی عمل کرده و ضمن تقویت هم بستگی اعضا ،مانع فروپاشی و یا بریدن انها از مرکز می شدند در این رابطه می توا ن به حملات نظامی پیمان ورشو در سال های 1956 به مجارستان و 1968 به چکسلوکی اشاره کرد که با اعتراض جهانی مواجه شد. قیام مردم در این کشورها در اعتراض به سیاست های تحمیلی مسکو بود که توسط نظامیان سرکوب شدند . هدف از تشکیل پیمان ورشو که ابتدا قرار بود  20 ساله باشد دفاع از کشورهای سوسیالیست اروپای شرقی در برابرتهاجم احتمالی غرب بود. این پیمان در سال 1991 منحل شد. هم چنین کومکون با هدف کمک به توسعه اقتصادی کشورها ی عضو در سال 1949 شکل گرفته و در سال 1990 از بین رفت. 

اروپا از سال ها قبل در راه وحدت حرکت کرده و کشورهای این منطقه همواره از تعامل و همگرایی جانبد اری می کردند. به همین د لیل اروپایی ها تا رسیدن به نقطه ای که در حال حاضر در ان قرار دارند تلاش بسیاری کرده اند.

اروپا در نیمه اول قرن بیستم شاهد دو جنگ ویرانگر بود که علاوه بر خرابی و ویرانی که برجای گذارد اندیشه ایجاد تشکل های سیا سی و اقتصادی اروپایی را تقویت کرد زیرا تقسیم اروپا به دوبخش که هر یک دارای روش و مشی سیا سی متفاوت و حتی متضادی بودند سبب گردیده بود سایه جنگ هم چنان بر سر اروپا باقی بماند در حالی که شرایط تغییر یافته و جهان قدم به دوران اتمی نهاده بود. لذا کشورها در صدد برامدند اتحاد و همبستگی خود را از طریق چنین اتحادیه ها یی افزایش دهند.  

به گزارش آستان، جهان دوقطبی به دو بلوک شرق و غرب تقسیم شده بود شوروی دیوار اهنینی پیرامون کشورهایی کشیده بود که زیر پرچم کمونیست ها قرار گرفته بودند  هم چنین کشورهای غیر کمونیست  اروپایی که قدم به دوران اصلاحات و بازسازی سیاسی و اقتصادی گذارده بودند مساله وحدت و همبستگی را بیش از پیش مورد توجه قرار دادند ولی از ابتدا قرار نبود اتحادیه و یا تشکلی که امروزه در قالب اتحادیه اروپایی مشاهده می شود به وجود بیاید. لذا اگر نگاهی به شکل های اولیه و اهداف انها بیندازیم مشخص خواهد شد که اتحادیه  به صورت کنونی نتیجه سال ها تلاش و رایزنی و هم فکری کشورهای  اروپایی بوده است.

 اولویت تشکل و همبستگی اولیه  در این رابطه ایجاد "بازار مشترک اروپای ذغال سنگ و فولاد " بود که در سال 1952 ایجاد شد. هدف از ایجاد ان  تقویت همکاری در زمینه تولید ذغال سنگ بود که در ان زمان از اهمیت بسیا ری در صنایع و کشورهایی که درصدد نوسازی پس از جنگ بودند برخوردار بود. با رشد و گسترش دامنه فعالیت این  اتحادیه در سال 1958 با ورود به بازار سرمایه و دیگر کالاها نام ان به "بازار مشترک " تغییر یافت ولی در نهایت در سال 1993  اتحادیه اروپایی به وجود امد.

فروپاشی شوروی و پایان جنگ سرد منجر به تغییر شرایط در اروپا  شده و  زمینه  از بین رفتن تشکل های وابسته به کمونیست ها و گسترش اتحادیه های غربی ها را فراهم اورد که در این رابطه دامنه فعالیت و نفوذ این  اتحادیه    به دیگر نقاط اروپا  نیز گسترش یافت.

ولی اتحادیه اروپایی پس از پیمان ماستریخت در دسامبر 1991 متولد شد ه و راه پیشرفت و گسترش را پیش گرفت .پیمان ماسریخت را معاهده اتحادیه اروپایی می نامند به این دلیل  که چارچوب ها  ومقررات و قوانین این اتحادیه بر اساس توافق های ماستریخت تدو ین و اجرایی شدند .هدف از پیمان ماستریخت افزایش همکاری های قضایی و داخلی بود . با این پیمان ،اتحادیه اروپایی تحت نظارت شورای اروپایی شامل سران کشورهای عضو در امد. این پیمان در دسامبر 1991 تصویب و در 7 فوریه 1992 به امضا رسید ه و از سال 1995 لازم الاجرا شد. بر اساس پیمان ماستریخت شهروندان هر یک از کشورهای عضو به شهر وندان اروپایی تبدیل شدند.

در ژانویه 1995 اتریش، فنلاند و سوئد با پذیرفتن پیمان ماستریخت به اتحادیه اروپایی ملحق شدند تا اعضای این اتحادیه به 15 کشور افزایش یابد. در حالی که جامعه اقتصادی اروپا یا بازار مشترک که در سال 1957 تشکیل شد ه وشکل  اولیه اتحادیه اروپایی بود فقط شامل کشورهای فرانسه، بلژیک ، المان غربی، ایتالیا، لوکزامبورک و هلند می شد. هدف از ایجاد آن نیز تقویت اتحاد گمرکی بین کشورهای عضو و گسترش مبادلات کالا ، نیروی کار ، سرمایه و خدمات بین اعضا بود . در سال 1973 بریتانیا ، دانمارک و ایرلند و در سال 1981 یونان به عضویت آن در آمدند  ولی در حال حاضر اتحادیه اروپایی دارای 25 عضو است و چندین کشور از جمله ترکیه در صف و نوبت پیوستن به این اتحادیه قرار دارند.

در سال 1997 با امضای پیمان امستردام گام ها ی دیگری در راستای همگرایی اروپایی برداشته شده و این اتحادیه توانست در شرق و جنوب اروپا و سرزمین هایی که زمانی حیاط خلوت شوروی بشمار می رفت گسترش یابد.

یکی از اقدامات اساسی و تاثیر گذار اتحادیه اروپایی ایجاد و به جریان انداختن پول واحد اروپایی(یورو) بود که سمبل وحدت این تشکل بشمار می رود. یورو یا پول واحد اروپایی از اول ژانویه 2002 در 12 کشور عضو به گردش در امده و به پول رایج کشورهای مزبور تبدیل شد. اتحادیه اروپایی به صورت یک دولت فدرال عمل کرده و مقر ان در بروکسل پا یتخت بلژیک  قرار دارد. این اتحادیه دارای نهادهایی از جمله کمیسیون، پارلمان، دیوان دادگستری و بانک بوده و قوانین آن برای اعضا اجباری و الزامی است  و این مقررات و ضوابط بر قوانین داخلی برتری دارد.

به گزارش آستان، برخوردار است. اگرچه اروپا را می توان کوچک ترین قاره جهان بشمار اورد اما این اتحادیه هم در داخل اروپا و هم جهان دارای  قدرت اقتصادی و سیاسی قابل توجهی است. در این قاره اتحادیه اروپایی تشکلی است که به رقیبی برای اقتصاد های غیر اروپایی و جهانی تبدیل شده است. گسترش این اتحادیه به شرق اروپا  که پس از فروپاشی شوروی و جنگ سرد صورت گرفت اگرچه با اعتراض و وا کنش روسیه به عنوان وارث شوروی وابر قدرت شرق مواجه شد ولی امروزه مساله گسترش و نفوذ ان کشورها و سرزمین های  فراتر از اروپای شرقی را در بر گرفته و به جمهوری هایی کشیده شده که سال ها بخشی از شوروی را تشکیل می دادند از ان جمله باید به گرجستان و اوکراین اشاره کرد که خواستار عضویت هم در اتحادیه اروپای و هم در پیمان نظامی  ناتو شده اند.

اگرچه با خروج بریتانیا از اتحادیه اروپایی و زمزمه های مخالفی  که از سوی برخی احزاب و گروه های تند رو و افراطی و تعدادی از سیاسیون مخالف اتحادیه در تعدادی از کشورهای عضو به گوش می رسد  ممکن است این ذهنیت برای عده ای به وجود بیاید که اتحادیه اروپایی در مسیر افول قرار  گرفته اما به نظر نمی رسد این رفتن و امدن ها و مخالفت ها و حتی اعتراض ها خدشه ای به تمامیت و روند رو به رشد و موقعیت و جایگاه ان وارد اورده وان را متوقف سازد به همین دلیل باید اعتراف کرد اتحادیه اروپایی تجربه ای مثبت از همگرایی را به نمایش گذارده  که موفقیت امیز بوده و حتی از سوی ملت ها و کشورها و تشکل های دیگر از جمله شورای همکاری  خلیج فارس و اتحادیه افریقایی مورد توجه و الگوبرداری قرار گرفته است.

منبع:آستان